Gedachtegoed Kees Boeke herleeft
De Werkplaats Kindergemeenschap omvat een school voor basisonderwijs en een school voor voortgezet onderwijs met vmbo-tl, havo en atheneum/gymnasium. Beide scholen zijn gesticht door de onderwijsvernieuwer Kees Boeke en hebben een onderwijsconcept dat gebaseerd is op zijn idealen.
Vraagstelling
Het voortgezet onderwijs was gehuisvest in een verouderd gebouw en kwam in aanmerking voor vervangende nieuwbouw op hetzelfde terrein. M3V werd in een vroeg stadium gevraagd om samen met de school het huisvestingsconcept te ontwikkelen vanuit de visie op het onderwijs. Door de vraag naar nieuwe huisvesting integraal te benaderen vanuit het onderwijsconcept en de daarbij passende onderwijsorganisatie, ontstond een uniek ontwerp- en realisatieproces. Dit leidde niet alleen tot een prachtig, functioneel gebouw, maar ook tot een krachtige impuls voor de ontwikkeling van het onderwijs zelf.
Aanpak
Uniek is dat de benadering vanuit het onderwijsconcept snel duidelijk maakte dat het gedachtegoed van Kees Boeke in de loop van de tijd vervaagd was; de school was een ‘gewone’ goede school voor voortgezet onderwijs geworden. De nieuwbouw gaf een enorme kans om het onderwijsconcept nieuw leven in te blazen.
Ook uniek is dat het Designing Down proces dat M3V hanteert om synergie te laten ontstaan tussen onderwijs, organisatie en huisvesting, is uitgevoerd met alle medewerkers en een grote vertegenwoordiging van leerlingen en ouders van de Werkplaats. Door intensief met het team in gesprek te blijven, zelfs tijdens drie schoolbrede ‘heidagen’, kon het team zich voorbereiden op het werken in een nieuwe, meer bij het gedachtegoed van Kees Boeke passende, leeromgeving. Dit proces ging door toen de bouw al lang in handen lag van architect en aannemer. Het laat zien dat de aanpak van M3V meer in gang zet dan alleen een bouwproces. De school wordt gestimuleerd en geïnspireerd tot nadenken over en ontwikkelen van het eigen onderwijs. Daarbij horen ook de twijfels aan de juistheid van de met de nieuwbouw ingeslagen weg. Tot slot is het uniek dat deze ontwikkeling van het onderwijs krachtig ondersteund werd door een experiment. In een deel van het oude gebouw werd de nieuwe leeromgeving met kleine ingrepen al gerealiseerd. Daar kon geëxperimenteerd worden met de nieuwe werkwijze. Zo kon iedereen zien dat ‘het wèl kan’, nog voordat men dat in het nieuwe gebouw ging praktiseren.
De aanpak van de nieuwbouw door de leiding en het team van de Werkplaats laat zien dat nieuwe huisvesting voor de school veel meer kan betekenen dan bouwen alleen.
Reactie van van de opdrachtgever op het proces en het resultaat
"Toen wij de unieke kans kregen om voor het voortgezet onderwijs van de Werkplaats een nieuw schoolgebouw neer te zetten wisten we als schoolleiding één ding zeker: het gebouw voor de komende 40 jaar kan niet hetzelfde zijn als het gebouw van de afgelopen 40 jaar. Ook zou het een gebouw moeten worden dat recht doet aan de idealen van de oprichter: het moest het “Werkplaats-leren” mogelijk maken en nieuwe impulsen geven. Maar op verschillende studiedagen kwamen wij, zelfs met externe ondersteuning, met onze medewerkers niet verder dan hetzelfde gebouw als het oude, maar dan mooier en beter. Door de inzet van M3V hebben we dit kunnen doorbreken. Door het Designing Down proces en het denken in “groepsgrootte, activiteiten en werkvormen” zijn we - begeleid door M3V - samen met onze medewerkers tot een nieuw onderwijsconcept gekomen met een daarbij passende huisvestingsvisie en huisvestingsconcept. Het vroeg veel koersvastheid van de schoolleiding om in de gekozen richting door te gaan, maar samen met M3V en werkgroepen van medewerkers, leerlingen en ouders hebben we een Programma van Eisen gemaakt dat tot op de laatste vierkante meter de weerslag was van de nieuwe visie. Een zeer geslaagd proces.
Na bijna vier jaar in de nieuwbouw durf ik te zeggen dat ook het resultaat aan de verwachting beantwoord. Door de nieuwe indeling van de ruimtes met de nadruk op domeinen en teamwerkplekken en de daarin aanwezige royale voorzieningen (instructielokalen met Activ Bord en open domeinruimte met één computer op drie leerlingen) en het werken in teams van leraren heeft de vernieuwing van ons onderwijs een enorme vlucht genomen. De Werkplaats is weer meer een werkplaats geworden. En dat wilden we met de nieuwbouw bereiken. Zonder M3V hadden wij dit niet voor elkaar gekregen!"
Jos Heuer, plv. rector Werkpplaats Kindergemeenschap
Fotografie DigiDaan